De website zijzagenoorlog.nl maakt gebruik van cookies. 🍪 meer info

Zij zagen Oorlog

Oprecht en authentiek

Een oceaan van verhalen

Ik hield het niet droog

Speeldata

Wat een geweldige première!

30-09-2020

Afbeelding voor None

Ruim een jaar geleden werd de eerste hand gelegd aan 'Zij zagen Oorlog', een solo-theatervoorstelling die duidelijk maakt dat keuzes van mensen invloed hebben op de rest van hun leven en of het leven van een ander. Of van heel veel anderen. In 'Zij zagen Oorlog' laat Ksenia Marasanova je door vijf paar ogen keuzes in tijd van oorlog ervaren. Zou jij dezelfde maken?

Na 14 maanden ging de voorstelling op 27 september in de middag in première, nadat corona-maatregelen een opening in mei 2020 in Utrecht in de weg stond. Marasanova speelde daarvoor een uitgebreide serie try-outs in Brabant, Limburg en regio's Amersfoort en Antwerpen. Er werd een avondvoorstelling toegevoegd toen bleek dat de kaartverkoop in Zwolle voorspoedig verliep.

Afgelopen zondag speelde Marasanova de voorstelling voor twee volle zalen. Het was een prachtige dag, waar ze lang naar uitgekeken heeft. RTV Oost kwam langs en maakte deze video-reportage van 'Zij zagen Oorlog'.

De voorstelling gaat nu het land in. Eerst naar theaters in Brabant, dan naar festivals in Amsterdam. Verder volgen op weg naar mei 2021 diverse optredens op scholen en diverse voorstellingen in Noord Nederland.

delen:

Eenzame zoektocht naar de ziel

03-03-2021

Thumbnail afbeelding 1702

Lege theaters, geen voorstellingen. Als artiest wacht en oefen ik dagelijks 3 tot 4 uur voor het moment dat het wel weer mag.

Ik voel me als een hoogzwangere vrouw die niet mag baren. Een sporter die na de warming up naar huis moet. Als een mens die zijn adem moet inhouden. Alsof iets of iemand de wereld op Pauze heeft gezet.

Ondanks de situatie oefen ik dagelijks vele uren mijn stem en lichaam. Dit traject is niet heldhaftiger dan dat van een kroegbaas die niet open mag, maar wel dagelijks bezig moet zijn met het onderhouden van zijn of haar café, of dat van een museum waar ze de collectie afstoffen zonder dat ze weten wanneer er weer bezoekers komen. We voelen elkaars uitdaging.

Ik ervaar deze uitzichtloze situatie als een uitnodiging om mijn artistieke ziel te ontdekken. Daarom werk ik iedere dag aan mijn creativiteit, focus en voorstellingsvermogen.

Natuurlijk had ik daarnaast ook graag voor een volle zaal gestaan. Om de kwaliteit van 'Zij zagen Oorlog' hoog - en het ritme er in te houden, speel ik daarom vier tot vijf keer per maand de gehele voorstelling live voor een lege zaal en een video-stream.

Vandaag is zo'n dag.

Een kind kan de was doen

24-02-2021

Thumbnail afbeelding 1700

Aangezien het door de bekende maatregelen voorlopig nog niet mogelijk is om in een zaal voor publiek te spelen, hebben we onze toevlucht gezocht tot internet-streams. Zij zagen Oorlog wordt tenminste vier keer per maand live gespeeld voor publiek in het buitenland.

Bijzonder aan die voorstellingen is dat een deel van de techniek wordt gedaan door kinderen. Tijdens de afgelopen 4 live-voorstellingen werd de audio (voor de liefhebbers: 63 cues, inclusief veel handmatig faden) verzorgd door een 10-jarig meisje.

Het dagboek

14-02-2021

Thumbnail afbeelding 1696

Het is 14 februari 1946 en na bijna een jaar als vluchteling riant in Zweden te hebben geleefd zit ik nu bijna een week in een Russisch krijgsgevangenkamp. De situatie is erbarmelijk.

We zijn met ongeveer 2200 gevangenen, waarvan ongeveer de helft lijdt aan eetproblemen. De commandant legt uit dat het kamp zelf zijn voedsel moet verdienen en daarom gevangen als arbeiders uitleent aan bedrijven in de regio. Die betalen voor de productie en als de gevangenen te weinig produceren, wordt er weinig betaald en lijden we honger. De joodse ondercommandant probeert ons gerust te stellen met uitleg dat de Russen door een mislukte oogst zelf niet veel beter eten.

Volgens de Russische commandant is het de koudste dag in het kamp tot dit moment. Sinds de strijd aan het oostfront heb ik het niet meer zo koud meegemaakt als het vandaag is: minus 20 graden Celsius.

De hygiëne is vreselijk. We krijgen een beetje zeep, maar het water is bevroren. In het kamp is geen tandarts, terwijl veel gevangenen opgezwollen tandvlees hebben en bij sommigen de tanden gewoon uit de mond vallen. We krijgen geen kleding en aan de voeten dragen we houten klompen die veelal te klein zijn.

Over dit dagboek:

Luitenant H. Schröder vocht 5 jaar aan het oostfront. Na de Duitse overgave vluchtte hij naar Zweden waar hij als vele andere nazi's asiel kreeg. Tijdens zijn asieltijd betaalde de Zweedse overheid zijn salaris door en verder verzorgden ze kost en inwoning, vertier en vrouwen en had hij vrij toegang tot post en telefoon. Na internationale druk (voornamelijk vanuit de USSR) besloot Zweden in februari 1946 de nazi's alsnog uit te zetten, waarna ze in Russische gevangenschap terechtkwamen.

Suriname

09-02-2021

Thumbnail afbeelding 1692

In de Tweede Wereldoorlog produceerde Amerika de bulk van de aluminium die benodigd was voor de productie van vliegtuigen van zowel de Westerse geallieerden als de USSR. Wist je dat het merendeel van de erts die hiervoor benodigd was uit Suriname kwam?

Om het in Suriname gestationeerde Nederlandse leger te ondersteunen werd in 1939 de Surinaamse Schutterij opgericht, een eenheid die 5.000 man sterk zou worden. Om de bauxiet-mijnen te verdedigen stuurden de Amerikanen in 1942 2.000 extra troepen met 73 tanks naar de Nederlandse kolonie.

De Schutterij mocht niet buiten Suriname opereren, maar veel Surinamers deden dat wel. Ze dienden in het algemene Nederlandse leger, zoals in de in Engeland opgerichte Prinses Irene Brigade, maar ook in alle geledingen van de Nederlandse Marine en Koopvaardij en de luchtmacht. Vanaf 1943 trokken honderden Surinamers naar Australië waar ze tot soldaat werden opgeleid en bij KNIL werden gevoegd om tegen Japan te vechten. Vele in Nederland woonachtige Surinamers, zoals Anton de Kom (waar we al eerder over schreven), speelden een rol in het verzet.

De rol van de Nederlandse overzeese gebieden en de mensen die daar woonden wordt in de Nederlandse geschiedenis veelal vergeten, maar hun inzet en lijden was er niet minder om. Ook daar woonden moeders die voor langere tijd hun zoon moesten missen en dagelijks naar bed gingen met de angst op slecht nieuws van het front.

Foto van de Surinaamse Schutterij: BeeldbankWo2

Stream voor buitenland

24-01-2021

Thumbnail afbeelding 1674

Vandaag speelde ik live voor publiek (10-77 jaar oud) in Italië, Israël, Duitsland, België en Nederland. Ik blijf erdoor in vorm, al mis ik het publiek in de zaal enorm. Dank aan alle mensen die vandaag inschakelden en voor jullie reacties. Het was super!

Voor de duidelijkheid: het gaat om een Nederlandstalige voorstelling met liederen in het Italiaans, Duits, Russisch en Nederlands.

Laat het me vooral weten als je interesse hebt in het bijwonen van een live-stream.

To stream or not to stream

12-01-2021

Thumbnail afbeelding 1661

We ontvingen van scholen en andere geïnteresseerden een aantal vragen over 'optredens via videostreams' naar aanleiding van een test hiermee afgelopen zondag. Ik wil die vragen graag centraal beantwoorden, want dan heeft iedereen iets aan de antwoorden.

Was er afgelopen zondag een optreden via Streaming?
Ja, dat was een test voor familie in het buitenland. Die willen heel graag een voorstelling live bijwonen, maar kunnen door allerhande overheidsmaatregelen momenteel niet reizen. Vandaar voor hen een voorstelling via een videostream.
Gaan jullie vaker een optreden via videostream doen?
De reactie van het publiek tijdens de voorstelling zorgt voor een bepaalde energie in de zaal die we onmisbaar vinden voor een optimale ervaring. Bij streaming is die energie er vanzelfsprekend niet, dus we hebben geen ambitie om meer shows te streamen.
Gaat de voorstelling komend jaar wel door of wordt die net als andere theatershows permanent geschrapt?
Wij spelen deze voorstelling sowieso in 2021 en 2022, hebben al veel boekingen door heel Nederland en zijn met diverse theaters aan het puzzelen om passende data te vinden voor shows die eerder zijn uitgesteld.

We komen dus echt, maar helaas duurt het nog even.

Lieve Mama,

26-12-2020

Thumbnail afbeelding 1640

Lieve Mama,

Vandaag is het precies 120 dagen geleden dat ik thuis ben vertrokken. Ik hoop dat het bij jou allemaal goed is, dat je gezond bent en dat je fijne dagen hebt. Ik mis je heel erg en denk iedere dag aan je.

Tot nu toe hebben we vooral gereisd. We zijn in Oekraïne en rukten over eindeloze besneeuwde steppen op. De sneeuw is van goede kwaliteit, dus ik kan hier veel skiën. We hebben lange dikke jassen en hoge laarzen en daarin heb ik het zelden koud.

Lieve tante Judith,

25-12-2020

Thumbnail afbeelding 1638

Lieve tante Judith,

Voordat we uit Berlijn vertrokken zei je dat we het op het platteland moesten proberen en dat jij je bij ons zou voegen, zodra je kon. We zijn echter helemaal naar Nederland gelopen en het is vreselijker dan je kunt voorstellen.

We liepen gewoon de grens over en vonden in Kerkrade een herberg waar we mochten slapen. We waren vrij en hadden eindelijk rust, zo dachten we. Maar midden in de nacht kwam de Nederlandse politie ons halen en die zette ons samen met een ander gezin terug de grens over.

Eenmaal weer in Duitsland hebben we onze spullen bij het andere gezin gelaten en zijn we met een beetje kleding het platteland op gevlucht. We vonden tijdelijk onderdak bij een boer en wonen nu bij een andere boer, maar ook hier kunnen we niet lang blijven. We gaan richting België of Frankrijk. Hopelijk hebben we daar meer geluk en kijken ze anders tegen vluchtelingen aan.

Lieve tante, de tijd is tekort voor me om alles te vertellen dat we hebben meegemaakt. Geloof me alstublieft wanneer ik zeg dat het verschrikkelijk is. Het is een schande. Zorg dat u vertrekt, voordat het te laat is.

Nederland is geen goede bestemming, neem ook dat van mij aan. Probeer Zwitserland of anders Polen.

Vol goede hoop en hopelijk tot snel,

Meira en Micha, 6 November 1938

Lieve Brigitte

23-12-2020

Thumbnail afbeelding 1635

Lieve Brigitte,

Misschien kun jij me berichten waar mama uithangt? Ik heb sinds september niets meer van haar gehoord. Ik weet ook niet of deze brief jou nog bereikt, maar ik moet elke mogelijkheid nagaan.

Wat er dit jaar allemaal gebeurd is, heb ik in mijn dromen niet vermoed. Ik kwam eind van
de zomer in het Reuzengebergte voor de Volksstürmopleiding. Was daar nauwelijks een week en toen werd ik overgeplaatst naar Gardelegen. Daar vertelden ze me na wat marcheren dat ik soldaat ben, maar zo wil ik mezelf nog niet noemen.

Maak er het beste van!

14-12-2020

Thumbnail afbeelding 1610

De paarse broek lost niet veel op

11-12-2020

Thumbnail afbeelding 1603

We vieren dit jaar 75 jaar vrijheid, omdat er in 1945 een einde kwam aan de tweede wereldoorlog. Bijna automatisch nemen we aan dat het daarna voor iedereen allemaal beter werd, maar dat is helaas niet het geval, want voor veel mensen werd het daarna nog slechter.

Vraag maar eens aan iemand uit het oosten van Nederland hoe ze ’75 jaar vrijheid’ ervaren hebben. Met landgenoten uit het oosten van ons land heb ik het dan niet over Tukkers en Achterhoekers, maar over (oa.) Indo’s, Papoea’s en Molukkers.

Een ander voorbeeld is homoseksualiteit, voor de oorlog een normale relatievorm maar na de oorlog verboten en in diverse landen strafbaar. In Engeland ging men zelfs zover dat verklaringen omtrent homoseksueel gedrag met geweld werden afgedwongen, waarna vier jaar (!) gevangenisstraf of chemische castratie volgde.

13 december: Theater de Garage, Venlo

03-12-2020

13 december speelt Ksenia Marasanova haar solo-theatervoorstelling in het prachtige Theater De Garage. UPDATE: UITVERKOCHT.

Zandsculpturen in Garderen ter gelegenheid van 75 jaar vrijheid

01-12-2020

Thumbnail afbeelding 1592

In het kader van 75 jaar vrijheid maakten in Garderen bijna 40 kunstenaars zandsculpturen en diorama's, waarmee ze stilstaan bij hoogte- en dieptepunten uit die 5 jaar oorlog voor Nederland. Prachtige scenes, waanzinnige kwaliteit. Verborgen pareltje op de Veluwe dat Veluws Zandsculpturenfestijn.

Het festijn is volledig corona-proof en grotendeels zelfs buiten. Warme jas aan en genieten. Vergeet ook niet het diorama dat dient als ode aan de Elfstedentochten die tijdens die jaren geschaatst zijn.

In deze post een paar foto's van het prachtige evenement. Ga er vooral zelf kijken, want de foto's zijn echt niet half zo mooi als de beelden zelf.

Koffie?

26-11-2020

Thumbnail afbeelding 1568

De wind giert door de gaten in de cockpit en doet pijn in mijn gezicht. Mijn ogen worden beschermd door een bril. Ik zit vast gesnoerd in mijn kleine stoel en kan nauwelijks bewegen. Het angstzweet staat op mijn rug en tussen mijn billen, terwijl mijn kruis en dijen onder de urine zitten.

Nog een paar kilometer en dan kunnen we na 7 uur vliegen eindelijk onze bommen op het doel gooien en terug naar huis. We trotseren een muur van staal opgetrokken door de talloze luchtdoelkanonnen die de raffinaderij in Roemenië beschermt.

Is dat geld nu echt zo belangrijk?

22-11-2020

Thumbnail afbeelding 1560

Het is begin van deze eeuw en wij wonen net in Zwolle. We vieren een verjaardag, ergens in de winter. Misschien wel die van mijn vader. Mijn opa begint naar aanleiding van ons nieuwe adres over de oorlog.

Dat is uniek, want over die vreselijk tijd werd nooit gesproken. Wat hem betreft was het nooit gebeurd en als iemand hem ernaar vroeg dan zei hij steevast dat hij 3 maanden te jong was voor de mobilisatie en dat de oorlog – op wat verplichte arbeid als schoenmaker na – zo’n beetje aan hem voorbij was gegaan.

De melkbus

18-11-2020

Thumbnail afbeelding 1550

Daar is die schreeuw weer, gevolgd door de schrille fluit. Het haalt me uit een diepe slaap.

Nog meer geschreeuw.

Naast me beweegt mijn zwager. We liggen dicht tegen elkaar aan, want de dekens zijn dun en in de zakken waar we op slapen zit nauwelijks stro.

RAUS!

Onderweg naar buiten pakken we van de tafel ons ontbijt. Een donker stuk brood, net als gisteren.

Aan een ton hangt een touw met daaraan een beker. Ik schep water en drink het snel op. Neem gauw nog een tweede maar dan moet ik de beker al doorgeven.

Buiten stellen we ons op in twee rijen, terwijl we onderwijl gauw ons brood opeten. Het is niet veel, maar ik bewaar toch een stuk voor later. Dat is handig. We worden geteld en gaan daarna op pad.

Iedere dag lopen we dezelfde route. We zijn met om en nabij de 20 gevangenen, twee bewakers en een commandant op de fiets.

Nachtheks

15-11-2020

Thumbnail afbeelding 1506

In totale stilte glijdt het houten vliegtuig door de nacht. Het zoekt een nederzetting gelegen in de buurt van Mozdok, een stad in het noorden van de Kaukasus. Het gaat om een dorpje met drie of vier houten gebouwen, waar eerder die avond een aantal Duitse voertuigen is gezien.

Aan de stuurknuppel zit de 24 jarige Tataarse Olga, piloot bij het 588ste Russische bommenwerper regiment. Deze eenheid vliegt verouderde Polikarkov tweedekkers en heeft uitsluitend vrouwelijke piloten.

De nazi’s kennen het regiment als de “Nachtheksen”. De bijnaam refereert aan de aanvalstechniek waarin de piloten ruim een kilometer voor het doel de motor van hun trage vliegtuig uitzetten en zo onhoorbaar naar het doel zweven om daar dan met uiterste precisie hun bommen te laten vallen.

Het is haar vijfde missie van de nacht en vast niet de laatste, zo weet Olga. De fascisten hebben het Rode Leger met de rug tegen de machtige rivier de Wolga gedrukt. In een paar gebouwen langs die rivier houdt het leger van de USSR in de stad Stalingrad stand tegen een overmacht aan Duitsers, Italianen, Hongaren, Roemenen, Italianen en Nederlanders. Olga vecht verder naar het zuiden, waar ze in de bergen van de Kaukasus probeert te verhinderen dat de nazi’s de olievelden innemen.

Het is koud in de open cockpit en dat vindt Olga fijn, want de frisse wind helpt haar om wakker te blijven. Zonder motor hoort ze alles wat er om haar heen gebeurt en in de duisternis zijn haar oren haar eerste verdediging.

A111118

11-11-2020

Thumbnail afbeelding 1504

Op 11 november 1918 (11/11/18) eindigde de Eerste Wereldoorlog die 4 jaar eerder begon met het neerschieten van aartshertog Franz Ferdinand van Oostenrijk-Este. Hij zat in deze auto met kenteken A111118.

Wie is de volgende?

08-11-2020

Thumbnail afbeelding 1501

Slaperig kijkt Erich naar de klok. Het is half vijf in de ochtend en het alarm gaat af. Ergens staat iets in de brand.

Hij wrijft de slaap uit zijn ogen, neemt een paar slokken water en stapt uit bed. Het is begin november en echt al fris. Hij schiet in een broek en trui die hij van de grond raapt en haast zich op zijn fiets naar de brandweercentrale.

Daar staan veel mensen voor de deur. “Vreemd,” denkt Erich, “wat doen ze hier om deze tijd?”

Alle voorstellingen van november voorlopig uitgesteld

03-11-2020

Thumbnail afbeelding 1479

De regering heeft zojuist bekend gemaakt de theaters voorlopig te sluiten als Corona-maatregel. Daarom moeten we onze voorstelling voor november (Venlo, Utrecht, Groningen) voorlopig uitstellen.

Super spijtig en ik neem aan dat u ons net zo gaat missen als wij u.

Via Puchrocker hebben we toch een legaal cultureel weekendprogramma voor u weten samen te stellen:

Eerst een paar uur met een boek en een sixpack bier naar een zitje in een willekeurige Primark.
Aansluitend gaat u met laptop en paar liter moonshine een film kijken in een willekeurige slaapkamer in de Ikea bij u om de hoek. Ikea vraagt u vriendelijk de lege doppen van de pelpinda's op te ruimen.

Kind kan de was doen.

Blijf veilig, veel plezier en tot ziens in een theater zodra ze weer open mogen!

Ethiek

02-11-2020

Thumbnail afbeelding 1466

In iedere oorlog gebeuren dingen die niet door de beugel kunnen en sinds 1945 worden plegers van misdrijven tegen de mensheid vervolgd. Maar in dat vervolgen zijn we heel selectief. Als we iets aan een oorlogsmisdadiger hebben, dan zijn carrièrekansen van die misdadigers eindeloos. Er zijn altijd mensen die dat voor ze regelen. En hoewel die oorlogsmisdadigers voor het leven gebrandmerkt zijn, blijven die mensen achter de schermen volledig buiten beeld, zoals de Amerikaanse dokter Edwin V. Hill M.D.

De kans dat jij een oorlogsmisdadiger in je vriendenkring hebt, acht ik niet zo heel groot, maar echt iedereen kent een Dr. Hill. In de tweede wereldoorlog maakte zo'n type ten koste van alles foute wapens, maar nu werken ze bijvoorbeeld in de voedingsmiddelenindustrie waar ze dan de wetgeving te slim af willen zijn en niet per definitie het beste voor hebben met je gezondheid. Of bij een producent van electrische auto's waar ze over de rug van Afrikaanse kinderen werken aan winstmaximalisatie. Of ze zijn presidentskandidaat en uitsluitend bezig met een eigen agenda.

Halloooooo Venlooooo!

19-10-2020

Vrijdag 6 november speelt Ksenia Marasanova haar solo-voorstelling 'Zij zagen Oorlog' in Theater de Garage in Venlo.

Zij zagen Oorlog gaat over gelijkwaardigheid en goede bedoelingen. De voorstelling neemt je mee en grijpt je aan. Ksenia kruipt in de huidt van 5 mensen die oorlog meemaakten. Ze vertelt hun verhaal en zingt hun liederen. Kaarten voor deze oceaan van verhalen scoor je hier!

Tattoo you

18-10-2020

Thumbnail afbeelding 1440

Deze drie Joodse mannen kwamen op dezelfde dag aan bij vernietigingskamp Auschwitz. Als iedere gevangen tattoëerden de nazi's hun unieke nummer op de onderarm. Er zitten 10 nummers tussen. Ze overleefden en kwamen in verband met een 'ooggetuige project' nog één keer bij elkaar. Opdat we ze nooit vergeten.

Bent u een vluchteling?

28-09-2020

Thumbnail afbeelding 1357

In het stadhuis vult een oude man een formulier in.

Bij Geboorteplaats schrijft hij op: "Leningrad."

Bij Woonplaats: "Sint-Petersburg."

Het fornuis

24-09-2020

Thumbnail afbeelding 1260

Toen we terugkwamen bij onze uitkijkpost signaleerde mijn maat: "Ze zitten er weer, 2e verdieping, 1e raam van rechts." Ik volg zijn vinger en zie duidelijk het groene glas van hun nachtkijker.

We zitten een 40 meter uit elkaar. Zij dus op de 2e verdieping, wij op de derde. Zij houden ons in de gaten met hun nachtkijker, wij horen hen dankzij het krakende glas onder hun voeten.

Op elkaar schieten heeft niet zoveel zin. Bovendien kennen we elkaars taktieken. Zij weten dat we niet aan kunnen vallen en wij weten dat zij met te weinig zijn. Ze houden ons in de nacht in de gaten, schieten bij het krieken van de dag een paar granaten af en gaan er dan vandoor. Zo gaat het al dagen.

Het einde bij de brug

21-09-2020

Thumbnail afbeelding 1315

Op 17 september lanceerden de geallieerden Operatie Market Garden met als doel om alle bruggen over de grote rivieren in Nederland te veroveren. Als ze eenmaal over de Rijn zouden zijn, dan was het een peuleschil om de belangrijkste Duitse industrie in het Rührgebied uit te schakelen en zo de oorlog snel tot een eind te brengen. Het zou niet lukken.

De operatie verliep vanaf het eerste moment moeilijk. Materiaaltekorten en mist verhinderde dat de parachutisten volgens de planning konden worden aangevoerd en de Duitsers hoefden in veel gevallen geen versterkingen aan te voeren, want rond Arnhem lag het 2e Duitse SS corps bestaande uit 2 beschadigde tanksdivisies.

Pruttelen

19-09-2020

Thumbnail afbeelding 1291

“We lagen onder Diepenveen en waren al een paar keer verplaatst, toen we het bericht kregen dat er Engelsen bij Arnhem waren geland. We moesten zo snel mogelijk richting de stad.”

Als ik Johan in Hannover spreek heeft hij een Duits paspoort en hij zegt een geboren Duitser te zijn, maar helemaal zeker ben ik daar niet van. Zijn Nederlands is erg goed en slechts heel in verte hoor ik een Duits accent. Naar eigen zeggen dankt hij dat aan de jaren dat hij na de oorlog in Nederland woonde.

4 Para

18-09-2020

Thumbnail afbeelding 1305

Ik zat bij de 4e Para brigade en kwam op de 18e, dus de 2e dag, aan op de Ginkelse Heide, zo’n 8 kilometer van de brug. Het was al een uur of 3 in de middag, dus we waren maar liefst 5 uur te laat en dat had alles te maken met mist boven ons vliegveld in Engeland. We landden midden in een aanval van SS’ers op de landingsvelden.

Die aanval hielpen we afslaan en namen 3 SS’ers gevangen: 2 Nederlanders en een Pool. We probeerden diezelfde dag nog bij de brug te komen, maar werden door de Duitsers met zware verliezen terug geslagen.

Voor het eerst naar het buitenland

Thumbnail afbeelding 1283

“Eindelijk was het zover: actie! We sloegen elkaar op de rug, want het wachten waren we meer dan zat.”

We spreken William, parachutist van de 1st airborne die in 1944 als 24-jarige bij Arnhem landde op de Ginkelse Hei, ook bekend als ‘Dropzone Y’. Hun doel was de grote brug bij Arnhem.

“In de vrachtwagens op weg naar het vliegveld spraken we over de operatie. We waren allemaal bang, maar ook opgewonden. De meesten van ons waren nog nooit in het buitenland geweest en best nieuwsgierig. Dat gold ook voor mij. We hadden geen idee wat we konden verwachten, maar het verzet van de nazi’s zou heel beperkt zijn.”

Ze hadden wel langer mogen blijven

16-09-2020

Thumbnail afbeelding 1276

85 is ie als ik hem spreek. Zijn hele leven postbode geweest en nu al wat jaartjes met pensioen. Amper 12 was hij toen Zwolle bevrijd werd en daar kijkt hij met gemengde gevoelens op terug.

De Jood die ging vechten

15-09-2020

Thumbnail afbeelding 1221

Als de nazi’s de USSR binnenvallen, is Leonid 17 jaar oud. Hij woont met zijn ouders in Kharkov, maar is euforisch en wil niets liever dan de nazi's bestrijden.

Brood

13-09-2020

Thumbnail afbeelding 1233

Ik zat op een bankje in de zon. Uit de menigte even verderop maakte zich een vrouw los die naast me ging zitten. Ik keek haar aan. Het was een geëmancipeerde jonge vrouw. Bleek. Niet ouder dan 18 jaar.

Niet gebroken

10-09-2020

Thumbnail afbeelding 1244

Energiek rent Svetlana de 12 trappen af van het vervallen appartementencomplex waar ze sinds haar geboorte met haar moeder woont. De flat stamt uit de jaren '50 en is sindsdien nooit echt meer opgeknapt. Haar hele leven wilde deze jonge vrouw niets liever dan vluchten naar West-Europa om deze deprimerende omgeving achter zich te kunnen laten, maar nu is alles anders want er hangt verandering in de lucht.

Het trappengat is vierkant, donker en ruikt naar een mix van stof en het door de stadsverwarming opgewarmde beton. Onderaan de laatste trap leiden wat losse treden in een diagonale lijn naar de stalen buitendeur.

Van hotspot naar hotspot

09-09-2020

Thumbnail afbeelding 1214

Twee maanden voor zijn honderdste verjaardag overleed de Wit-Russische Yakov. Het is de opa van de voor ons oh zo belangrijke Nina, de half-zus van Ksenia. Yakov is één van die miljoenen anonieme Russen aan wie te danken hebben dat Duits een keuzevak is.

Zij overleefde 872 dagen belegering van Leningrad

08-09-2020

Thumbnail afbeelding 1207

De belegering van Leningrad door de nazi's duurde van 8 september 1941 tot en met 27 januari 1944. In die 872 dagen kwamen er ruim een miljoen Russen, voornamelijk burgers, in de stad om. Er waren ook overlevenden, zoals Ksenia's oma die als ooggetuige met een actieve rol de meest gruwelijke dingen meemaakte.

Albert Leonard Wittenberg

05-09-2020

Thumbnail afbeelding 1192

Albert Leonard Wittenberg was voor de oorlog actief lid van de Communistische Partij Nederland (CPN) en van de linkse Bond van Surinaamse Arbeiders. Tijdens de oorlog was Wittenberg lid van het verzet. Met zijn vrouw nam hij bovendien de zorg op zich van de baby Betty van hun Joodse buren.